نوشته شده در تاريخ سه شنبه 10 اسفند 1389برچسب:کاخ ایرانی, توسط محسن هادیانmohsenhadian |
سبک اصفهانی بنا هاي موجود در سبك اصفهانی ويژگي ها خاصي دارند.
در اين سبك به مسائلي همچون تزئينات بسيار توجه مي شده است استفاده از كاشي با رنگهاي زنده از اين موارد است
كه نمونه بارز اين مسئله ميدان نقش جهان مي باشد،تزئينات بر روي ديوارها اسليمي ها و توجه به شهرسازي از مشخصات معماري اين دوره است.
از ابتكاراتي كه در اين دوره رخ داده است نماسازی بوده است.
همان گونه که میدانيم ، ساختمانها به مرور زمان نشست می کنند. در شیوه رازی قسمت زبره و نما با هم چیده می شد، اما در شیوه آذري به دلیل تسریع در کار ، زبره و نما را یکدفعه نمی ساختند همین عمل را در شیوه اصفهانی داريم که اين خود شايد حسني باشد. برای این که زبره و نما با هم نشست داشته باشند زبره را هشت و گير می کردند ( هشت =برآمده و گير = گود)وبه این ترتیب با قفل و بست کردن نمای کار با زبره کار هر دو با هم نشست می کردند.
کاری هم در لغازها انجام می دادند که در نو خود جالب است . اندازه لغازها یک کلوك بوده، در فارس يك نیمه آجر بوده است، این کلوکها را به صورت دو لنگی کار می کرده اند یعنی یک چهارم کلوک را می زدند ( دو لنگی را چهارپاره می كردند) مشخص است که چنین چيزي بسیار سست است و پس ازچیدن چند رج خرد میشده است . بعدها برای استحکام کار با استفاده از چوب نوش و صنوبر در هر چند رج ، کار را محکم می کردند .
در زمان صفویه از آجر تراش و آجر آب ساب استفاده می کردند(بر خلاف گنبد قابوس که از آب مال استفاده شده است و یا مثل شیوه رازی که از آجرپيش بر استفاده می کردند.) با تراشیدن آجرها امکان آنرا دا شتند که درز آجر ها را کم کنند ، معمولآ بند افقی را با بند عمودی یکی می گرفتند اما بعد از مدتی لبه آجرها ريزش داشته و کار را خراب می کرده است. نوع آب ساب هم از سائیدن دو آجرتراش با هم واستفاده از نوعی گل بصورت لعاب بدست می آمده که این هم پس از مدتی به کار لطمه می زده است و آن را آبله رو می کرده است. ویژگی ديگر استفاده از قواره بری است ، این کار در زمان شاه سلیمان وشاه عباس دوم مرسوم بوده و بعدآ متروک می شود و بعدها در دوره دوم این شيوه مجددا رونق می یابد. در کاشي اگرنقش دارای منحني باشد تراش گفته میشود و در مورد آجر و چوب وقتی به شكل منحني بریده شود قواره بری شده است. در دوره های گذشته سعی می شد از چوب گره دار در داخل ساختمان استفاده شود لکن در شیوه اصفهانی معمولأ چوب خراطی شده را در ساختمان به کار می گرفتند.
استفاده از انواع و اقسام پوششهای طاقی و تخت مانند طاق و تویزه ، چهار بخش، کاربندي ، یزدی بندی، قاب سازی ، گنبد های دو پوسته پیوسته و گنبدهای گسسته میان تهی و گریودار معمول بود، بعضی از این عناصر غالبا بصورت مدوله سده ساخته مي شده اند. گنبد های گسسته میان تهی در غالب بناهای دوره با زیبايي خاصی ساخته شده اند . مسجد امام اصفهان ، مدرسه چهار باغ ، مدرسه و مسجد آقا بزرگ و بسیاری از این بناها با این نوع گنبد ساخته شده اند. استفاده از کاشی هفت رنگ در این دوره معمول شد به این ترتیب که روی کاشی سفید لعابداررا نقاشی کرده و در کوره می گذاشتند (برای خرابی احتمالی دو سری کاشی می ساختند) و سپس آنرا روی کار تنظیم میکردند.
برای چسباندن گره و کاشی از ملات مقاوم قيرچارو استفاده می شده است . متاسفا نه از اواسط قاجاریه با گچ آنها را مي چسبانيدند که پس ازنفوذ رطوبت طبله کرده و باعث افتادن کاشیها می شده. أرلعاب کاشی از انواع رنگ ها از خانواده آبی ( لاجوردی ، سرمه ای ماستی ،آسمانی ) استفاده می شد. اینها را کلآ از لاجورد می گرفته اند این عنصر از معدنی در دهی تردیک کا شان بنام لاجورد بدست می آمده است که بعدها در زمان کریم خان بر اثر زلزله خراب مي شود. و از آن تا ریخ به بعد کاشی هارنگ خوبی ندارند . البته در نیشا بور ، همدان ولالجين نیز لاجورد پیدا می شود ولی کمی زردی دارند و ویژگی لاجورد اصلی راندارند.، در چهل سال اخیر آن را از طریق مصنوعی بدست می آورند . رنگ زرد را از روی سوخته ( معرب آن ستخنج ) می گرفته اند . ورنگهاي قهوه ای و خانواده آن چون رنگ حنایی را نیز از آن مي گرفتند
شكل كالبدى و ابعاد ، شكل هندسی کاخ ها در دونوع اند:
كاخ هايى كه محل بارعام پادشاهان و ملاقات با سفرا و درباريان و ساير امور مربوط به زندگى اجتماعى شاهان بود ، که عموما برونگرا هستند.
كاخ هايى كه محل سكونت شخصى شاه ، خانواده ، خويشان و اطرافيان وى بوده و حريمى محفوظ و بسته داشت
شكل هندسي كل بنا
Click this bar to view the full image.
در کاخ های گروه اول ،شکل کلی بنا منظم و کامل است مانند هشت بهشت و چهلستون
چهلستون
شكل هندسي بنا در رابطه با فضاي پيرامون
Click this bar to view the full image.
تركيب شكلي فضاهاي دروني بنا
Click this bar to view the full image.
در کاخ های گروه دوم نیز بنا از ترکیب تعدادی اشکال هندسی ساده به وجود آمده است که اکثرا واجد مربع یا مستطیل هستندمانند مجموعه کاخ های واقع در غرب میدان امام...
ابعاد و مقیاس
ابعاد کاخ بر حسب این که در کدام گروه قرار می گیرد، متفاوت است. در کاخ های گروه اول ابعاد تقريبا نزديك به يك به يك است. اما در گروه دوم نسبت كلي 3به 5 برقرار است
Click this bar to view the full image.
Click this bar to view the full image.
Click this bar to view the full image.
نحوه اتصال یا جدایی گزینی از فضاهای اطرافدرجه تلفیق
کاخ ها ا ز نظر نحوه تلفیق دو گونه متفاوت دا رند. کاخ های گروه اول که خصلت برون گر ا دارن د،در اکثر موارد مجزا از دیگر فضاهای ساخته شده اند باستثنای عالي قاپو..
گروه دوم کاخ ها، کاخ های درون نگرند که با بدنه مجاور خود تلفیق شده و بدین ترتیب بنا به تنهایی قابل تشخیص و تمیز نیست. مجموعه کاخ های حرمخانه سلطنتی و کاخ های صاحب منصبان،امرا و در باریان که در درون بافت شهر قرار گرفته بودند، از این کاخ ها هستند.
Click this bar to view the full image.
Click this bar to view the full image.
کیفیت جایگیری در شهر
مجموعه کاخ های سلطنتی در محوطه ای که از غرب میدان نقش جهان آغاز شده، در امتداد چهار باغ گسترده و ساحل زاینده رود را اشغال می کرد، قرار گرفته اند.
Click this bar to view the full image.
شیوه ساخت
ارتباط با نظم مقدس
کاخ به عنوان نوعی محل سکونت و به تعبیری شاخص ترین جلوه معماری مسکونی باید نماینده تمامیت باورهای الهی عصر خود باشد تا بدین ترتیب بتواند تمثیل سکونت جاودان در ارض فانی گردد
Click this bar to view the full image. 
ارتباط با نظم هوا
جهت عمومی کاخ ها به ویژه در بافت طراحی شده صف وی، در جهت (رون) اص ف هان است
Click this bar to view the full image.
ارتباط با نظم آب و گياه
Click this bar to view the full image.
Click this bar to view the full image.
ارتباط با نظم خاک
برای این که بتوان حداکثر استفاده را از امکانات محیط طبیعی به ویژه جریان آب مادی ها برد، کاخ ها کاملأ با شیب زمین هماهنگ می شدند، به ترتیبی که آب بتواند در آنها جاری شود و در حوض ها و جوی ها بگردد.
Click this bar to view the full image.
Click this bar to view the full image.
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند